کارنامه ناموفق اداره کل میراث فرهنگی قم

این روزها یکی از موفقیت های میراث فرهنگی قم که روی زبان ها افتاده است ثبت «دیر گچین» در «یونسکو» است که بدون تردید از موفقیت های کادر مدیریتی فعلی میراث فرهنگی قم نیست و نمی توان از دست آوردهای موفق این تیم مدیریتی دانست چرا که قبل از اینکه میراث فرهنگی و گردشگری به وزارت خانه تغییر وضعیت بدهد پرونده «دیرگچین» بارها برای ثبت جهانی معرفی شده بود و هربار این درخواست پذیرفته نمی شد .

یکی از مهمترین دلایل آن مرمت غیر اصولی در بازسازی بنا بود تا اینکه وزارتخانه با یک سیاست تمام پرونده ثبت این اثر را در ۵۳ پرونده دیگر گنجاند و با این سیاست توانستند «دیرگچین» را که به «مادر کاروانسراهای» ایران مشهور است به ثبت برساند.

اما در مجموع طی سال های گذشته فعالان میراث فرهنگی قم در ثبت این میراث ارزشمند تلاش کردند تا اینکه امسال به نتیجه رسید. اگر بخواهیم به عملکرد میراث فرهنگی قم در کلیت نگاهی بیندازیم به این نتیجه می رسیم این اداره کل در حوزه میراث ضعف های بزرگی دارد .

متاسفانه اداره کل میراث فرهنگی قم به علت روی کار آوردن بعضی از مدیران کم تخصص در حوزه میراث در حفظ بافت تاریخی و ثبت میراث های فرهنگی قم ناکار آمد و ناتوان بوده اند. سال 1399 از سوی وزارتخانه میراث فرهنگی و گردشگری به استاندار قم ابلاغ شده بود که برای بافت تاریخی قم شهردار انتخاب شود تا اجازه ندهد بافت تاریخی قم نابود شود ولی از اجرای این ابلاع خبری نیست.

هر چند که تخریب بافت تاریخی چند سالی است که در همه شهرهای تاریخی ایران باب شده است چون سرمایه گذار بخش خصوصی به شهر نگاه اقتصادی دارد و دنبال پیاده سازی طرح و برنامه ای است که صد درصد سود باشد این روزها هم که سود در «شاپینگ مال ها» نهفته است پس از ابزارهای قانونی مانند کمیسیون ماده پنج برای پیشبرد اهداف خود استفاده می کند اما در قم داستان غم انگیز است 315 هکتار بافت تاریخی مصوب دارد اما چون میراث فرهنگی به تنهایی قادر نیست از بافت محافظت کند از سوی دیگر با رویگردانی از بخش مردمی میراث و دور کردن افراد دلسوز عملا بافت تاریخی قم در معرض خطر است.

فقط کافی است با تعدادی از راهنمایان گردشگری همکلام شوید تا پی برد که چه‌‌ها بر سر بافت تاریخی این شهر آمده است نمونه بارز این داستان غم انگیز «گذر تاریخی سفیدآب» است که از یک گذر کامل تنها یک طاقی بی مصرف از آن باقیمانده است.

عدم توجه به بازوی حمایتی میراث فرهنگی مانند «سمن های میراثی» ضربه بزرگی به میراث فرهنگی قم وارد آورده است. همچنین نادیده گرفتن بخشی از موسسات که در زمینه میراث فرهنگی و قم شناسی فعال هستند از دیگرمواردی است که باعث پسرفت و عقبگرد میراث فرهنگی قم شده است و اگر این روند ادامه داشته باشد دیگر از بافت تاریخی اثری نخواهد ماند چرا که دو متولی دیگر میراث فرهنگی قم تا کنون به نفع بافت تاریخی قم عمل نکرده اند که هیچ به تخریب بافت هم دامن زده اند.

بنابراین انتظار می رود مدیرکل گردشگری در این میان وارد عمل شده و از بافت تاریخی به وسیله سمن های میراثی حفظ و دفاع کند و با این شیوه و روشی که مدیرکل فعلی گردشگری برای نگهداری از میراث فرهنگی قم و بافت تاریخی آن پیش گرفته است فرجام و سرانجام خوشی در انتظار بافت تاریخی نباشد مگر اینکه تغییر رویه داده و از ظرفیت سمن ها و موسسات فعال و رسانه ها ی دلسوز در این حوزه استفاده کند.

اختصاصی قم پویا