طبیعت قم نیازمند حضور گردشگرانی متهعد

با توجه به قرار گرفتن استان قم در انتهای حوزه آبخیز دریاچه نمک و قطع حق آبه های محیط زیستی طی دهه های اخیر، در کنار فشار برداشت از منابع آبهای زیر زمینی، نشست زمین و کاهش سطح پوشش گیاهی، بیابان زایی در استان قم به شکل فعال خود به وقوع پیوسته است و روند آن رو به گسترش می باشد؛ سرعت کاهش اراضی مرتعی و پوشش گیاهی در استان قم به وضوح در مقایسه زمانی نقشه های هوایی قابل مشاهده است و هرگونه از بین رفتن طبیعت در هر وسعتی بسیار مضر و هشدار دهنده است.

استان قم از لحاظ تاب آوری اکولوژیکی در شرایط بحرانی گذار قرار دارد و آستانه های تحمل زیست محیطی استان کاهش یافته است. مهترین کانونهای بحرانی ایجاد گرد و خاک در مرکز کشور در استان قم واقع شده است و در حوزه های انسانی و محیط زیستی نگرانی هایی را به وجود آورده است.
با توجه به بارندگی های خوب در انتهای سال گذشته امید آن می رود که پوشش گیاهی منطقه تا حدودی احیاء شود اما آتش سوزی بر پویایی و مراحل توالی، ترکیب و ساختار این پوشش بخصوص در عرصه های حفاظتی اثر می گذارد و مطمئنا با توجه به وضعیت استان قم، پیامدهای نامطلوبی را به همراه دارد.

بررسی های میدانی در سنوات گذشته، عوامل انسانی را مهمترین عامل وقوع آتش سوزی در استان نشان می دهد، شروع اکثر آتش سوزی ها از کنار جاده ها و حوالی مناطق استقرار گردشگران بوده و در روزهای تعطیل نیز رخ داده است و نشان دهنده این هست که گردشگران مهمترین عامل وقوع آتش سوزی می باشند.

طی دهه های گذشته اقدامات خوبی توسط سازمانهای ذیربط جهت جنگل کاری و حفظ مراتع در استان صورت گرفته است، این فعالیتها می تواند باعث افزایش تاب آوری اکوسیستم شود ولی وقوع آتش سوزی سیر تکاملی، برگشت پذیری و رسیدن به اوج را مختل و به تاخیر می اندازد.
رها کردن هرگونه زباله و پسماند در طبیعت می تواند آسیب های جدی به منابع طبیعی وارد کند که یکی از محتمل ترین آنها ایجاد آتش سوزی می باشد.

در سال ۱۳۹۹ اعلام شد که حدود ۱۵ تا ۲۰ هکتار از اراضی منطقه حفاطت شده پلنگ دره در تعطیلات عید فطر بر اثر آتش سوزی نابود شده است، طی سال گذشته گزارش هایی از وقوع آتش سوزی در روستاهای الله یار، جاده قدیم جعفریه، قاهان، سنجگان، کرمجگان، زواریان، یکه باغ رسیده است، عمده این روستاها مقصد گردشگری بوده است و مراتع این مناطق قربانی ماجراجویی ها و بی احتیاطی های گردشگران شده است‌.

در طی دوران، همواره بخش های مقصد گردشگری استان قم با تخریب محیط زیست از سوی گردشگران مواجه شده است، متاسفانه کوچکترین خطای انسانی و هرگونه اقدام نسنجیده می تواند باعث وقوع حوادث ناگوار و خسارتهای جبران ناپذیر در محیط طبیعی مقاصد گردشگری شود لذا آموزش و ارتقاء آگاهی عمومی تاثیر بسزایی در پیشگیری این حوادث در عرصه های منابع طبیعی دارد. از این‌رو و تحت چنین شرایطی، کدهای اخلاقی طبیعت گردی باید به حدکفایت و به نحو مطلوبی اعم از آموزش همگانی، تابلوهای راهنما و … در اختیار گردشگران قرار گیرد تا حین لذت بردن از طبیعت میزبان، با رعایت آنها، به محیط زیست مقصد گردشگری آسیب کمتری وارد شود.

عباس جعفری
کارشناس رسانه و محیط زیست