بمناسبت هفته محیط زیست در ایران

رشد روزافزون آلودگی و تخریب محیط زیست و بروز بحران های پی در پی زیست محیطی باعث شد دولت ها به طور جدی به تکاپو افتاده تا چاره ایی بیندیشند. عزم جهانی برای حفاظت محیط زیست با تشکیل نخستین کنفرانسں جهانی سازمان ملل متحد درباره انسان و محیط زیست که به کنوانسیون استکهلم معروف است، در سال ۱۹۷۲ در سوئد جنبه عینی پیدا کرد.

به طوری که حق برخورداری انسان از محیط زیست سالم هم تراز با حقوق بشر شناخته شد. مجمع عمومی سازمان ملل متحد در همان سال با تصویب ماده ای، ۵ ژوئن را روز جهانی محیط زیست اعلام کرد. هدف از نامگذاری این روز، افزایش آگاهی مردم برای حفظ محیط زیست و ترغیب مسوولان به اتخاذ تدابیری برای مقابله با تخریب محیط زیست و گونه های زیستی جانوری است. همزمان با برپایی این کنفرانس مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامه‌ای را تصویب کرد که منجر به تشکیل UNEP (برنامه محیط زیست سازمان ملل) شد.

هم اکنون ۴۲سال است که UNEP در سراسر جهان مراسم ویژه‌ای را به مناسبت این روز برگزار می‌نماید.
هدف UNEP از برگزاری روز جهانی محیط زیست، بخشیدن چهره ای انسانی به مسایل زیست محیطی است و برای توانمندسازی مردم برای تبدیل شدن به فعالانی در زمینه توسعه‌پایدار و متوازن و ارتقا این بینش بین عموم جوامع، تغییر دیدگاه‌های آنها تلاش می کند، بخصوص اینکه مسئله محیط زیست بتواند نقش محوری و اساسی را در بین مردم ایفا ‌نماید و در جهت ترویج مشارکت با هدف اطمینان از برخورداری همه ملتها از آینده‌ای امن‌تر و سعادتمندانه‌تر فعالیتهای مختلفی را با کمک دولتها و ملتها انجام می دهد.

به همین دلیل( ۵ ژوئن) “روز جهانی و هفته محیط زیست”، در ایران نیز از ۱۵ تا ۲۲ خرداد برگزار می شود و امسال شعار جهانی ” راه حل برای آلودگی پلاستیک ” برای آن انتخاب شده است.
حفاظت از محیط زیست و هر چه در آن است ریشه در اخلاق، فرهنگ و اعتقادات ملت ‌ها دارد، نحوه برخورد انسان با محیط زیست، رابطه نزدیکی با فرهنگ و ارزش‌ های اخلاقی در ادیان و جوامع گوناگون دارد.
در بیشتر مذاهب، از جمله دین اسلام به طور ویژه احترام به طبیعت و حفاظت از گونه‌های زیستی موجود در آن، مورد توجه و جزو تعالیم دینی محسوب می‌ شود و شکستن شاخه درخت به شکستن بال فرشته تشبیه شده است.

پدیده هایی مانند گرد و خاک مهمان ناخوانده محیط زیست استان قم در این ایام سال می باشد که نتیجه زیاده خواهی و فشار بیش از حد انسان به منابع طبیعی می باشد، بحث خشک شدن تالابهای استان قم، تشدید تغییرات اقلیم و آلودگی های صنعتی نیز نتیجه همین فرآیند است که موجب گرم شدن محسوس این منطقه و وقوع سیلاب، بروز پدیده خیزش گرد و خاک، کاهش منابع آبی زیر زمینی و شور شدن آن، خشکسالی، گرم شدن و سرد شدن بیش از حد معمول در فصول سال، گسترش بیابان و … در منطقه شده است.

کلا وضعیت بهره کشی نامتوازن از منابع محیط زیستی در کشور نگران کننده است و استان قم به سبب قرار گرفتن در موقعیت خاص جغرافیایی در معرض تنش های شدیدتری نسبت به مناطق دیگر کشور قرار گرفته است. گرامیداشت این هفته اگرچه می تواند تلنگری بر رفتار غیر متعارف و سالها بی توجهی غیر مسئولانه تصمیم گیران کشور در استفاده از منابع محدود طبیعی باشد، اما آنچه عیان است وضعیت سلامت محیط زیست در ایران هر سال وخیم تر می شود و شاکله مدیریت موجود نیز توانایی حل مسائل محیط زیستی را ندارد و فقط باید امیدوار بود حداقل دولتها در بهره برداری از منابع سرزمینی کشور تجدیدنظر کنند زیراکه گذر از آستانه های تحمل محیط زیستی در سالهایی نه چندان دور، ادامه حیات را برای این سرزمین سخت و شاید غیر ممکن خواهد کرد.

عباس جعفری
کارشناس رسانه و محیط زیست